LAVANTA YETİŞTİRİCİLİĞİ

18 Haz 20232 dakikada okunur

Lavanta yetiştiriciliği, lavanta bitkisinin ticari amaçlarla yetiştirilmesi sürecidir. Lavanta bitkisi, hoş kokulu çiçekleriyle bilinir ve uçucu yağlarından elde edilen birçok ürünün yapımında kullanılır.

Botanik Özellikler:

Lavanta bitkisi; 1 m'ye kadar boylanabilen, yarı çalımsı, çok yıllık bir bitkidir. Ekonomik ömrü 15 yıldır. Lavanta bitkisinin kullanılan kısmı çiçekleridir. Bitkinin çiçek ve çiçek saplarından elde edilen uçucu yağı, dünyada en fazla ticareti yapılan 15 uçucu yağdan birisidir. Lavanta bitkisi parfüm, kozmetik ve ilaç sektöründe kullanılmakta, aromaterapide ağrı kesici, sakinleştirici, uykusuzluk giderici, idrar arttırıcı ve romatizma ağrılarını dindirici etkisinden faydalanılmaktadır.

Lavanta Yetiştiriciliğinde İklim ve Toprak İsteği:

Lavanta, toprak istekleri yönünden seçici olmayan bir bitkidir. Kireç miktarı bakımından zengin, süzek ve pH'sı 5.8-8.3 olan, kuru ve kalkerli topraklarda çok iyi gelişme göstermektedir. Kurağa, sıcağa ve soğuğa oldukça dayanıklıdır. Ancak kışı çok sert geçen bölgelerde bazen soğuk zararı görülmektedir.

Lavanta Yetiştiriciliğinde Toprak İşleme ve Fide Dikimi:

Lavanta bitkisi çelik ile çoğaltılır. Ayrı yastıklarda çelikler köklendirilip ide haline getirilir. Lavantanın çok sayıda türü olup, üretimde yaygın olarak Lavandula x intermadia ve Lavandula x Angustifolia türleri kullanılmaktadır. Fideler araziye aktarılmadan önce derin sürüm yapılmalı, daha sonra diskaro ve tırmık ile toprak düzeltilmelidir. Fide dikimi don riski ortadan kalktıktan sonra Mart sonu ile Mayıs ortası arasında yapılır. Fide dikiminden sonra mutlaka can suyu verilmelidir. Lavanta yetiştiriciliğinde 150x90 cm dikim mesafesi uygundur. Ancak bazı bölgelerde yabancı ot mücadelesini traktör ile yapmak için 350x90 cm dikim mesafeleri de kullanılmaktadır. Bu durum dekara bitki sayısını düşüreceği için dekara çiçek verimini önemli ölçüde azaltmaktadır.

Lavanta Yetiştiriciliğinde Gübreleme ve Bakım:

Lavanta bitkisi kıraç koşullarda yetişir. Ilk iki yıllık süreçte yabancı ot kontrolünün titizlikle yapılması bitki gelişimini olumlu yönde etkileyecektir. Ileriki yıllarda bitkinin allelopatik özelliğinden dolayı yabancı otlar baskı altına alınacağı için mücadeleye gerek kalmayacaktır. Lavanta tarlalarına 2-3 yılda bir çiftlik gübresi uygulamak, toprak şartlarını iyileştirmeye yardımcı olacağı için son derece önemlidir. Bunun dışında dekara yılda 8-10 kg azot (N) , 4-5 kg fosfor (P), 4-5 potasyum (K) verilmesi yeterlidir.

Lavanta Yetiştiriciliğinde Hasat ve Kurutma:

Lavanta, tür ve çeşitlere, iklim ve toprak koşullarına, rakım ve yöneye göre değişmekle birlikte Temmuz ayı içerisinde tam çiçeklenme devresine ulaşır ve bu dönemde hasat edilir. Bitkinin hasadında testereli ot bıçağı kullanılmaktadır. Son yıllarda benzinli çim biçme makineleri ile de hasat yapılmaktadır. Makineli hasat iş gücüve zaman tasarrufu sağlamaktadır.

Hasat edilen çiçekler doğrudan uçucu yağ için işlemeye alınır ya da gölge bir ortamda kızışma oluşmayacak bir kalınlıkta serilerek kurumaya bırakılır. Kurutulmuş saplı lavanta çiçekleri elle veya farklı yöntemlerle saplarından ayrılır. Çiftçi koşullarında kurutma işlemi açık araziye serme şeklinde yapıldığı için uçucu yağ veriminde bir miktar kayıp yaşanmaktadır. Lavantadan genellikle su veya buhar distilasyonu yöntemiyle uçucu yağ elde edilmektedir. Dekara sapsız kuru çiçek verimi tür ve çeşitlere, iklim ve toprak koşullarına göre 100 kg ile 150 kg arasındadır.

Lavanta Yetiştiriciliğinde Hastalık ve Zararlılar:

Lavantanın üretimini engelleyecek önemli bir hastalık ve zararlısı yoktur. Yalnız bazı yıllarda bitkinin kök kısımlarına şapkalı mantar ve beyaz kök çürüklüğü, toprak üstü kısımlarına ise Septoria lavandulae ve Ophiobulus brachyascus gibi hastalık etmenleri zarar verebilmektedir.